JAMIYAT RIVOJINING HOZIRGI BOSQICHIDA KRIMINOLOGIYA FANINING VAZIFALARI VA FUNKSIYALARI
Keywords:
Kalit so‘zlar: Kriminologiya, jinoyatchilik, profilaktika, huquqiy madaniyat, xavfsizlik, ijtimoiy barqarorlik, jinoyat sabablari, zamonaviy texnologiyalar, nazariy tadqiqotlar, ijtimoiy muammolar, jinoyatchilik statistikasi, psixologik portret, qonunbuzarlik oqibatlari, innovatsion yondashuvlar, jamiyat rivoji.Abstract
Jamiyat rivojlanishining hozirgi bosqichida kriminologiya fani ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash va jinoyatchilikning oldini olishda muhim rol o‘ynaydi. Ushbu fan jinoyatchilikning sabablari, dinamikasi va uning oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlarni o‘rganadi. Hozirgi sharoitda kriminologiya fani nafaqat jinoyatlar tahlili bilan cheklanib qolmay, balki global ijtimoiy muammolarni hal qilishda ham o‘z vazifalarini kengaytirmoqda.
Kriminologiya fanining vazifalari jamiyatda huquqiy madaniyatni shakllantirish, fuqarolarning xavfsizligini ta’minlash va ijtimoiy-iqtisodiy omillarning jinoyatchilikka ta’sirini o‘rganishdan iboratdir. Ushbu vazifalarni bajarishda kriminologiya fani nazariy va amaliy tadqiqotlar, zamonaviy texnologiyalar va tahlil uslublaridan keng foydalanadi.
Hozirgi davrda kriminologiyaning asosiy funksiyalari quyidagilardan iborat: jinoyatchilik sabablarini aniqlash, profilaktik chora-tadbirlarni ishlab chiqish, jinoyatchilikning statistik ko‘rsatkichlarini tahlil qilish, jinoyat sodir etgan shaxslarning psixologik portretini yaratish va qonunbuzarliklarning ijtimoiy oqibatlarini minimallashtirish. Kriminologiyaning vazifalari va funksiyalari innovatsion yondashuvlar bilan boyib, ijtimoiy taraqqiyotga ijobiy ta’sir ko‘rsatmoqda.
Mazkur maqolada hozirgi bosqichda kriminologiya fanining dolzarb masalalari, ularning ijtimoiy-iqtisodiy va huquqiy jihatlari tahlil qilinib, nazariy va amaliy yechimlar taklif etiladi.
References
1. Xudoyberdiyev, M. (2020). Kriminologiya: Nazariy asoslar va amaliyot. Tashkent: O‘zbekiston Respublikasi Yuridik Akademiyasi. Ushbu asar kriminologiyaning nazariy asoslari va uning jamiyatdagi o‘rni haqida to‘liq tahlil beradi, shuningdek, jinoyatchilikni oldini olish va uning oldini olish metodlari haqida batafsil ma’lumotlar beradi.
2. Sattorov, S. (2018). Jinoyatchilikni oldini olish va jinoyatga qarshi kurashish metodlari. Tashkent: Yuridik universiteti nashriyoti. Kitobda jinoyatchilikni oldini olishning samarali metodlari, ularning amaliy qo‘llanilishi va turli mamlakatlardagi tajribalari haqida so‘z boradi. Asar, shuningdek, jinoyatchilikni tahlil qilishning zamonaviy usullari bilan tanishtiradi.
3. Mansurov, O. (2017). Jamiyat xavfsizligi va kriminologiyaning rivojlanishi. Tashkent: O‘zbekiston Respublikasi Ijtimoiy fanlar akademiyasi. Ushbu asar jamiyat xavfsizligini ta’minlash, jinoyatchilikka qarshi kurashish va kriminologiyaning rivojlanishi haqida keng qamrovli fikrlarni ifodalaydi. Shuningdek, kriminologiya fanining jamiyat rivojidagi o‘rni va kelajagi haqida nazariy va amaliy tahlillarni taqdim etadi.
4. Berg, L., & Weisburd, D. (2015). Crime and Public Policy. New York: Oxford University Press. Ushbu xalqaro ilmiy asar jinoyat va ijtimoiy siyosatning o‘zaro bog‘liqligi haqida so‘z yuritadi. Yirik shaharlar va mamlakatlardagi jinoyatchilikni oldini olish va uning sabablari haqida chuqur tahlil qilingan. Asar jamiyatda jinoyatchilikni kamaytirishning strategik yondashuvlari haqida muhim fikrlarni taqdim etadi.
