SEMENTATSIYADA QO‘LLANILADIGAN OKSIDLANISH-TIKLANISH JARAYONLARI
Ключевые слова:
Kаlit sо‘zlаr: Sementatsiya jarayoni, oksidlanish-tiklanish reaksiyalari, elektroximik jarayonlar, metallurgiya, katalizatorlar, qaytarilish reaksiyalari, ion almashinuvi, metallni qayta ishlash, zamonaviy texnologiyalar, ekologik ta’sir, elektrokimyoviy tizimlar, qotishmalar.Аннотация
Sementatsiya jarayoni metallurgiya va kimyo sanoatida keng qo‘llaniladigan, metallni eritmadan chiqarish va uni tiklashda asosiy rol o‘ynaydigan bir jarayondir. Bu jarayon oksidlanish-tiklanish reaktsiyalari asosida amalga oshadi va erigan metall ionlarini boshqa bir metall yuzasida qaytarish orqali metallni ajratib olishni ta’minlaydi. Sementatsiya jarayonining samaradorligi, asosan, oksidlanish-tiklanish reaksiyalarining mexanizmini chuqur tushunishga bog‘liqdir. Oksidlanish va tiklanish jarayonlari bir-birini to‘ldiruvchi kimyoviy jarayonlardir, unda bir modda elektronlarni yo‘qotadi (oksidlanadi), boshqa bir modda esa ularni qabul qilib tiklanadi.
Maqolada sementatsiya jarayonining asosiy prinsiplari, shu jumladan, oksidlanish-tiklanish jarayonlarining kimyoviy tenglamalari, reaktivlar va moddalarning ta’siri yoritiladi. Shuningdek, jarayonning turli sohalarda, jumladan, metallni qayta ishlashda, aralashmalarning ajratilishi va qotishmalarni ishlab chiqarishda qanday ishlatilishi muhokama qilinadi. Jarayonning samaradorligi, operatsion sharoitlar, masalan, harorat va bosim, oksidlanish-tiklanish jarayonlarining tezligi, materiallar va katalizatorlar bilan bog‘liq jihatlari ham ko‘rib chiqiladi.
Sementatsiyada oksidlanish-tiklanish jarayonlarini modernizatsiya qilishda yangi texnologiyalar, shu jumladan, elektroximik va elektrokimyoviy usullar qo‘llanilmoqda. Bu usullar jarayonni tezlashtirish, energiya samaradorligini oshirish va atrof-muhitga ta’sirini kamaytirish uchun qo‘llaniladi. Misol uchun, zamonaviy elektrokimyoviy tizimlar va yangi katalizatorlarning ishlatilishi oksidlanish-tiklanish reaksiyalarining samaradorligini sezilarli darajada oshiradi. Maqolada bu yangi yondashuvlarning amaliy qo‘llanilishi va ular orqali olingan natijalar, shuningdek, sementatsiya jarayonlarida yuzaga keladigan ekologik masalalar va ularning hal etilishi haqida ham so‘z yuritiladi.
Библиографические ссылки
1. Alimov, A. (2009). Kimyo va metallurgiya texnologiyalari — Toshkent: O‘zbekiston Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi.
2. Abdullayev, A. (2017). Oksidlanish-tiklanish jarayonlari va ularning kimyo sanoatidagi ahamiyati — Toshkent: Farg‘ona davlat universiteti nashriyoti.
3. Hoshimov, B. (2013). Sementatsiya jarayonlari va ularni sanoatga tatbiqi — Samarqand: Samarqand universiteti nashriyoti.
4. Rasulov, K. (2015). Metallurgiyada oksidlanish va tiklanish jarayonlarining amaliy qo‘llanilishi — Toshkent: O‘zbekiston milliy universiteti nashriyoti.
