BORLIQ TUSHUNCHASI
Keywords:
Kalit so‘zlar: Borliq, Mavjudlik, Falsafa, Metafizika, Dualizm, Monizm, Existensializm, Ontologiya, Yaratilish, Ilm-fan, Kosmologiya, Fizika, Din, O‘zgarishAbstract
Annotatsiya
Ushbu maqolada borliq tushunchasining falsafiy, ilmiy va diniy kontekstlarda
qanday shakllanganligi, uning turli yo‘nalishlar tomonidan qanday talqin qilingani
batafsil ko‘rib chiqiladi. Borliq, mavjudlik va uning mohiyati haqida falsafiy
tafakkurda yirik faylasuflar, jumladan, Aristotel, Dekart, Hegel, Sartre kabi
mutafakkirlarning yondashuvlari taqdim etiladi. Bundan tashqari, borliqni o‘zgarish va
rivojlanish jarayoni, uning din va madaniyatdagi o‘rni ham tahlil qilinadi. Shuningdek,
ilmiy nuqtai nazardan borliqni tasavvur qilish va o‘lchash usullari ham yoritilgan.
Borliqning mavjudlik va uning sabablari haqida turli konsepsiyalar orqali olamni va
insoniyatning o‘zini qanday anglash mumkinligi ko‘rsatilgan.
References
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Aristotel. Metafizika. — Toshkent: Akademnashr, 2002.
— Aristotelning "Metafizika" asari, borliq va uning mohiyati, mavjudlikning ilk
falsafiy tushunchalarini izohlashga bag‘ishlangan.
2. Dekart, Rene. Meditatsiyalar. — Moskva: Mysl’, 1976.
— Dekartning mavjudlik va aqlni alohida, ikki mustaqil element sifatida qarashga
asoslangan falsafiy qarashlari.
3. Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Falsafa tarixi. — Moskva: Politizdat, 1973.
— Hegelning borliqni dialektik jarayon sifatida tushunishi va uning borliqning
o‘zgarish va taraqqiyotida qanday o‘rin tutishini tahlil qiluvchi asar.
4. Sartre, Jean-Paul. Being and Nothingness (1956).
— Sartre'ning ekzistensializm va borliqning o‘ziga xos mohiyati haqidagi eng
muhim asari, unda insonning mavjudligi, erkinlik va mas'uliyat kabi tushunchalar
ko‘rib chiqiladi.
5. Kant, Immanuel. Kritika chuqur aqlning (1781). — Moskva: Mysl’, 1979.
— Kantsiz, borliqni qanday tushunish va unga qanday ilmiy va falsafiy yondashish
mumkinligi, subyektiv va obyektiv bilimning o‘zaro munosabatlari haqida.
6. Heidegger, Martin. Being and Time (1927).
— Heidegger borliqni insoniy mavjudlik bilan birga ko‘rib chiqadi, bu asar borliqni
anglashda ontologiyaning yangi yo‘nalishini taqdim etadi.
7. Russell, Bertrand. History of Western Philosophy. — London: Routledge, 2004.
— G‘arb falsafasining tarixi haqida umumiy tavsif, borliq va mavjudlik
tushunchalarining falsafiy rivoji haqida keng qamrovli tahlil.
8. Popper, Karl. The Logic of Scientific Discovery. — London: Routledge, 2002.
— Ilmiy metod va borliqning ilmiy o‘rganilishi haqidagi nuqtai nazar.
9. Feynman, Richard P. The Feynman Lectures on Physics. — New York: Addison-
Wesley, 1964.
— Fizika va kosmologiyaning borliqni tushunishga qanday yordam berishi haqida
ma'lumot.
10. Tillich, Paul. The Courage to Be. — New Haven: Yale University Press, 1952.
— Din va falsafaning borliqni tushunishda o‘zaro aloqasi, mavjudlikni diniy va
ekzistensial jihatdan qabul qilish.
